Όσον αφορά στην προεγχειρητική προετοιμασία, θα πρέπει 2-3 μέρες πριν να αποφύγετε την κατανάλωση φυτικών ινών και να προτιμήσετε τους υδατάνθρακες, καθώς είναι πιο εύπεπτοι και δεν ερεθίζουν τη λειτουργία του εντέρου. Από το μεσημέρι της προηγούμενης ημέρας καλό θα είναι να σιτιστείτε ελαφρά (λόγου χάριν μια σούπα) και θα πρέπει να ξεκινήσετε να λαμβάνετε το καθαρτικό που πιθανότατα σας έχει προτείνει ο γυναικολόγος σας. Ξεκινώντας τη λήψη του καθαρτικού το μεσημέρι η δράση του θα επέλθει αργά το απόγευμα ή το βράδυ.
Την ίδια μέρα θα πρέπει να φροντίσετε να είστε νωρίς το πρωί στην κλινική, όπου θα γίνουν οι διαδικασίες της εισαγωγής σας. Σε χειρουργικό επίπεδο, αφού σας τοποθετηθεί ορός και κοιμηθείτε, θα γίνουν 4 μικρές τομές (μεγέθους 1-2 εκατοστών) στην κοιλιακή χώρα (μία στον ομφαλό από όπου θα μπει η κάμερα, μία στο όριο του εφήβαιου και 2 εκατέρωθεν χαμηλά στην κοιλιά, πάνω στη γραμμή του εσωρούχου, από όπου θα μπουν τα εργαλεία). Μέσα από αυτές τις μικρές τομές θα τοποθετηθούν 4 τροκάρ (που διατηρούν ανοιχτές τις τομές) και θα διαταθεί η κοιλιά με αέρα (διοξείδιο του άνθρακα) ώστε να μπορέσει να προχωρήσει η χειρουργική διαδικασία. Μέσα από τα τροκάρ θα περάσουν τα χειρουργικά εργαλεία της λαπαροσκόπησης.
Τα εργαλεία της λαπαροσκόπησης μοιάζουν με τα κοινά χειρουργικά εργαλεία, με τη διαφορά ότι είναι πολύ μικρά. Από αυτές τις μικρές τομές θα αφαιρεθεί η κύστη από την ωοθήκη και κατόπιν από την κοιλιά. Λόγω της φύσης του χειρουργείου η διάρκειά του μπορεί να κυμαίνεται από 45 λεπτά έως και κάποιες ώρες. Αφού αφαιρεθεί η κύστη από την κοιλιά, γίνεται προσεκτική αιμόσταση και έκπλυση της περιτοναϊκής κοιλότητας με φυσιολογικό ορό. Αφαιρείται ο αέρας και κατόπιν ράβονται οι τομές. Τα ράμματα αφαιρούνται συνήθως μετά από 10-15 μέρες και λόγω του μικρού μεγέθους και της θέσης των τομών σπάνια γίνονται αντιληπτές και δεν φαίνονται από το μαγιό ή το εσώρουχο. Η ασθενής εξέρχεται την επόμενη μέρα. Ο μετεγχειρητικός πόνος είναι πολύ μικρός και η ανάρρωση γρήγορη.
Το καθαρτικό βοηθάει το έντερο να αδειάσει και να καθαρίσει. Έτσι, έχει μειωμένο όγκο και μικρό περισταλτισμό (κινητικότητα) και δεν εμποδίσει το χειρουργικό πεδίο. Ο απλός υποκλεισμός δεν ενδείκνυται καθώς αδειάζει μόνο το τελικό τμήμα του εντέρου, ενώ στη λαπαροσκόπηση χρειάζεται να είναι άδειο ολόκληρο το έντερο.
Θα ακολουθηθούν οι ίδιες διαδικασίες για την τοποθέτηση των τροκάρ όπως σε κάθε λαπαροσκοπικό χειρουργείο και κατόπιν θα χειρουργηθεί η μήτρα, ώστε να αφαιρεθούν το/τα ινομύωμα/-τα. Αφού συρραφεί η μήτρα και εκπλυθεί η περιτοναϊκή κοιλότητα, τα ινομυώματα θα αφαιρεθούν σταδιακά από την κοιλιά με ένα ειδικό εργαλείο, το morcellator, με το οποίο τεμαχίζονται. Έτσι, χωρίς να γίνουν μεγάλες τομές, αφαιρούνται μεγάλα ινομυώματα, διατηρώντας τις μετεγχειρητικές επιπλοκές σε χαμηλά επίπεδα και την ανάρρωση σε υψηλά.
Η λαπαροσκόπηση γίνεται τοποθετώντας την κάμερα του λαπαροσκοπίου μέσω μικρών τομών στην κοιλιά και έτσι επισκοπούνται τα σπλάχνα και τα όργανα (μήτρα, σάλπιγγες, ωοθήκες, έντερο, ήπαρ στομάχι, κ.λ.π.), ενώ στην υστεροσκόπηση η κάμερα μπαίνει από το φυσικό άνοιγμα του τραχήλου και επισκοπεί την εσωτερική κοιλότητα της μήτρας, δηλαδή το ενδομήτριο. Ενώ λοιπόν στη λαπαροσκόπηση υπάρχουν ράμματα στην κοιλιά, στην υστεροσκόπηση όχι.
Τα γυναικολογικά περιστατικά που μπορούν να αντιμετωπιστούν λαπαροσκοπικά είναι κύστεις ωοθηκών (ορώδεις, ενδομητριωσικές), εξωμήτριες κυήσεις, ινομυώματα μήτρας, λύση συμφύσεων μεταξύ των σπλάχνων, διερεύνηση υπογονιμότητας, διάνοιξη σαλπίγγων, καυτηρίαση ενδομητριωσικών εστιών, ολική υστερεκτομή με ή άνευ των ωοθηκών, τοποθέτηση ταινίας ανόρθωσης ουροδόχου κύστης. Τα γυναικολογικά περιστατικά που μπορούν να αντιμετωπιστούν υστεροσκοπικά είναι: αφαίρεση ενδομητρικών ή ενδοτραχηλικών πολυπόδων, αφαίρεση υποβλεννογόνιων ινομυωμάτων, καθαρισμός υπερπλασίας του ενδομητρίου, λύση ενδομητρικών συμφύσεων, διόρθωση παθολογικής δομής του ενδομητρικού χώρου (λύση δοκιδώδους πυθμενικού διαφράγματος, παχυτοιχωματικές συμφύσεις), καυτηριασμός εστιών ενδομητρίωσης στον ενδομητρικό χώρο.
Το ότι είχατε ήδη μια ατυχία στο ιστορικό σας δεν σημαίνει ότι θα επαναληφθεί. Οι λόγοι που προέκυψε η εξωμήτριος κύηση είναι δυσδιάκριτοι. Μπορεί να οφείλονται στη δομή των έσω γεννητικών οργάνων ή σε κάποια φλεγμονή που έχει επηρεάσει τη λειτουργικότητα του σαλπιγγικού επιθηλίου. Η λύση λοιπόν σε ένα τέτοιο πρόβλημα θα ήταν να διερευνηθεί επισταμένως το αίτιο. Εν τούτοις, αξίζει να σημειωθεί ότι στατιστικά αυξάνονται οι πιθανότητες μιας νέας εξωμητρίου κυήσεως. Ενώ λοιπόν οι πιθανότητες εμφάνισης εξωμητρίου κυήσεως στο γενικό πληθυσμό είναι 1%, οι πιθανότητες εμφάνισης εξωμητρίου κυήσεως στην ίδια γυναίκα 2η φορά ανέρχονται στο 4%.
Ανάλογα με το είδος της λαπαροσκόπησης στην οποία έχετε υποβληθεί. Αν η λαπαροσκόπηση δεν έχει γίνει για επιδιόρθωση δομών μήτρας (λ.χ. ινομυωματεκτομή) και δεν έχουν τεθεί ράμματα, θα μπορέσετε να επιστρέψετε στις δραστηριότητές σας όταν νιώσετε εσείς έτοιμη, συνήθως εντός 2 έως 7 ημερών. Αν έχει γίνει λαπαροσκοπική ινομυωματεκτομή και έχουν τεθεί ράμματα, θα πρέπει να απέχετε από τις δραστηριότητές σας για τουλάχιστον 1 μήνα (τόσο χρειάζονται περίπου τα ράμματα μέχρι να απορροφηθούν και να επανέλθει η αρχιτεκτονική της μήτρας). Το ίδιο ισχύει και για τις βαριές οικιακές εργασίες (π.χ. άρση βαρών).
Είναι το πιο συνηθισμένο μετεγχειρητικό σύμπτωμα. Εμφανίζεται συνήθως από την επόμενη μέρα της λαπαροσκόπησης και οφείλεται στο αέριο της λαπαροσκόπησης με το οποίο γεμίζει η κοιλιά. Μετά τη λαπαροσκόπηση αφαιρείται επισταμένως το αέριο, αλλά τα υπολείμματα που μένουν μπορεί να προκαλέσουν μετεωρισμό ή/ και πόνο στην περιοχή του διαφράγματος και αντανακλαστικά πόνο στην περιοχή των ώμων, λόγω της έγερσης της ασθενούς. Αντιμετωπίζεται με ένα κοινό παυσίπονο και υποχωρεί αυτόματα μετά από κάποιες ώρες ή και ένα 24ωρο.
Η υστεροσκοπική αφαίρεση ενός υποβλεννογόνιου ινομυώματος δεν είναι εύκολη υπόθεση και απαιτεί μεγάλη εμπειρία και δεξιοτεχνία από το χειρουργό. Συνήθως τα υποβλεννογόνια ινομυώματα προβάλλουν μεν στο ενδομήτριο αλλά η βάση τους βρίσκεται μέσα στο μυομήτριο (δηλαδή στο μυ της μήτρας). Υπερηχογραφικά θα έχει καθοριστεί προ χειρουργείου, το όριο του ινομυώματος σε σχέση με την υπόλοιπη μήτρα και έτσι ο γιατρός θα έχει σαφή εικόνα. Ωστόσο, είναι δύσκολο χειρουργείο και σπάνια μπορεί να υπάρξει κάποια τέτοια επιπλοκή ακόμα και σε πολύ έμπειρους γιατρούς. Σε τέτοια περίπτωση ακολουθεί και λαπαροσκόπηση για έλεγχο της αιμορραγίας στην κοιλιά και πιθανή συρραφή της μήτρας.
Καλό θα ήταν η πιθανή σύλληψη από την ινομυωματεκτομή να απέχει τουλάχιστον 1 χρόνο. Το λιγότερο αποδεκτό διάστημα είναι 6 μήνες. Συντομότερο διάστημα των 6 μηνών ενέχει κινδύνους στην υγεία της ίδιας της γυναίκας καθώς και στην πορεία της κύησης και της επιτυχούς έκβασής της.
Η προηγηθείσα ινομυωματεκτομή και καισαρική δεν επιβάλλουν την εκτέλεση νέας καισαρικής τομής σε κάθε επόμενη κύηση. Είναι ασφαλής η εκτέλεση φυσιολογικού τοκετού μετά από καισαρική τομή (Vaginal Birth After Cesarian), αρκεί να τηρούνται οι κανόνες ασφαλείας και να έχουν μεσολαβήσει τουλάχιστον 2 χρόνια από την επέμβαση μέχρι την έναρξη της κύησης και η γέννα να λάβει μέρος σε οργανωμένη κλινική. Ωστόσο, όσον αφορά στα Ελληνικά δεδομένα, οι εγχώριοι γυναικολόγοι – μαιευτήρες δεν αναλαμβάνουν εύκολα κάτι τέτοιο. Πάντα θα υπάρχει η πιθανότητα ρήξης της μήτρας στη διάρκεια του τοκετού, πάνω στην παλαιά τομή της καισαρικής ή της προηγηθείσας ινομυωματεκτομής, που ενέχει κινδύνους για τη ζωή της μητέρας και του μωρού. Είναι μια οξεία κατάσταση της μαιευτικής και μπορεί να έχει και άσχημη έκβαση.
Το σπιράλ τοποθετήθηκε για να διατηρεί ανοιχτό τον πυθμένα της ενδομητρικής κοιλότητας και ουσιαστικά για να διευρυνθεί ο χώρος εμφυτεύσεως των εμβρύων. Αν δεν γίνει κάτι τέτοιο, τότε τα τοιχώματα θα συγκλίνουν το ένα προς το άλλο και θα προκύψουν συμφύσεις. Το σπιράλ δεν γίνεται αισθητό από τη γυναίκα, ούτε και από το σύντροφό της και αφαιρείται μετά από 1-2 συνήθως κύκλους από την υστεροσκόπηση στο γυναικολογικό ιατρείο, χωρίς νάρκωση.
Μια υστεροσκόπηση (αν είναι διαγνωστική) διαρκεί περίπου 15 λεπτά, ενώ αν διαγνωστεί κάποιο πρόβλημα και χρειάζεται να εξελιχθεί σε επεμβατική μπορεί να διαρκέσει και 1.5 ώρα.
Αν έχετε υποβληθεί μόνο σε διαγνωστική υστεροσκόπηση και δεν υπάρχει κάποιο άλλο πρόβλημα, μπορείτε να δοκιμάσετε να μείνετε έγκυος και στον αμέσως επόμενο κύκλο. Αν στην υστεροσκόπηση αφαιρέθηκε ενδομητρικός ή ενδοτραχηλικός πολύποδας, τότε μπορείτε επίσης να δοκιμάσετε να μείνετε έγκυος στον αμέσως επόμενο κύκλο. Αν όμως, στην υστεροσκόπηση αφαιρέθηκε κάποιο υποβλεννογόνιο ινομύωμα, ο γιατρός σας είναι αυτός που θα καθορήσει το χρονικό περιθώριο μιας πιθανής σύλληψης, καθώς θα είναι και ο μόνος που θα γνωρίζει το εστιακό βάθος του ινομυώματος και την επιρροή του στο ενδομήτριο. Η συνήθης πρακτική είναι να αποφεύγεται η σύλληψη για τουλάχιστον 6 μήνες. Αν έχει γίνει υστεροσκοπική λύση ενδομητρικών συμφύσεων, τότε θα χρειαστεί να μεσολαβήσει ένα διάστημα δύο μόνο μηνών από την υστεροσκόπηση μέχρι την πιθανή σύλληψη, καθώς μεγαλύτερο από διάστημα ενέχει τον κίνδυνο επαναδημιουργίας των συμφύσεων και μείωση των πιθανοτήτων επίτευξης κύησης.
Η ενδομητρίωση είναι μια ορμονοεξαρτώμενη νόσος που καταστρέφει τον ωοθηκικό ιστό, γι’ αυτό και πρέπει να χειρίζεται με μεγάλη προσοχή. Το ενδομητριωσικό κυστικό μόρφωμα που έχετε είναι σε τέτοιο μέγεθος που επιβάλλεται να χειρουργηθεί, ώστε να αφαιρεθεί και να διασωθεί ο υγιής ωοθηκικός ιστός. Με τη σημερινή εμπειρία των λαπαροσκόπων είναι δύσκολο να χαθεί ολόκληρη η ωοθήκη, καθώς η κύστη θα αφαιρεθεί με μεγάλη προσοχή. Αλλά εξαρτάται κυρίως από το μέγεθος της κύστης. Η ενδομητρίωση είναι μια νόσος που επηρεάζει και την ποιότητα των ωαρίων. Σε συνδυασμό δε με το χειρουργείο στο οποίο θα υποβληθείτε, όπου θα μειωθεί ο όγκος της μιας ωοθήκης, εκτιμάται ότι θα υπάρξει κάποια δυσκολία στη σύλληψη, αλλά αν δεν επιτευχθεί με τη φυσική μέθοδο, θα προχωρήσετε σε κάποια από τις υποβοηθούμενες.
Δεν μου αναφέρετε αν έχετε κάνει υπερηχογραφικό έλεγχο των ινομυωμάτων, ώστε να διαπιστωθεί οποιαδήποτε αλλαγή στο μέγεθός τους. Εν πρώτοις λοιπόν, θα πρέπει να γίνει ένα υπερηχογράφημα. Κατά δεύτερον, και εφόσον σας προκαλούν αιμορραγίες θα πρέπει να υποβληθείτε σε χειρουργείο. Ανάλογα με τον αριθμό των ινομυωμάτων, είτε θα υποβληθείτε σε αφαίρεσή τους, είτε, αν είναι πολλά και αν έχετε ολοκληρώσει την τεκνοποίηση, θα πρέπει να σκεφτείτε την υστερεκτομή (την αφαίρεση της μήτρας). Η απόφαση θα πρέπει να ληφθεί από κοινού με τον θεράποντα γιατρό σας.
Οι ενδομητριωσικές κύστεις συνήθως δίνουν οριακά θετικές τιμές του Ca125. Δεν θεωρώ ότι υπάρχει λόγος ανησυχίας για καρκίνο, αν και δεν μπορεί να αποκλειστεί τίποτα. Γι’ αυτό θα πρέπει να μπει ένα πλάνο στη διαχείριση της κύστης. Θα πρέπει να πάρετε (αν η υγεία σας το επιτρέπει) κάποιο αντισυλληπτικό για 3 μήνες ώστε να ελεγχθεί η πιθανότητα μείωσης του μεγέθους της. Αν παραμένει σταθερή ή μεγαλώνει θα πρέπει να σκεφτείτε το ενδεχόμενο χειρουργικής αφαίρεσης της κύστης.
Οι λαπαροσκοπήσεις γίνονται μόνο υπό γενική αναισθησία. Κι αυτό γιατί, κατά τη διάρκεια της λαπαροσκόπησης γίνεται διάταση των κοιλιακών τοιχωμάτων με αέρα (διοξείδιο του άνθρακα) και δια τούτο η ασθενής τοποθετείται σε ύπτια ανάρροπη θέση (με το επίπεδο του κεφαλιού χαμηλά και τα πόδια υψηλά). Η επισκληρίδιος προκειμένου να δράσει και να επέλθει αναλγησία, απαιτεί την τοποθέτηση της ασθενούς με τα πόδια χαμηλότερα από το επίπεδο του κεφαλιού, καθώς δρα με τη βαρύτητα. Ως εκ τούτου είναι αδύνατη η χορήγηση επισκληριδίου αναλγησίας σε ασθενείς που θα υποβληθούν σε λαπαροσκόπηση.